8 september 2021 - De schoolvakanties zijn voorbij, maar in de maand september kan het vaak nog best lekker weer zijn. Wat is er dan heerlijker voor kinderen om nog buiten te spelen en niet de hele dag binnen te zitten? Buitenspelen kan echter wel de kans op schade aan eigendommen van anderen vergroten. En geldt er ook zoiets als groepsaansprakelijkheid voor kinderen?
Een kind valt met de fiets tegen een geparkeerde auto of schiet en bal door de ruit van de buren. Of de postbode valt over een skateboard dat een kind zojuist heeft laten slingeren. Het zijn voorbeelden van schade die veelal onder de dekking van de aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP) van de ouders van het kind zal vallen (als er sprake is van gezinsdekking op deze AVP). Maar hoe zit het ook alweer met de aansprakelijkheid voor kinderen van bepaalde leeftijden?
Tot 14 jaar
Bij kinderen tot 14 jaar oud zijn de ouders (of voogden) verantwoordelijk voor de gedragingen van het kind. Dit houdt in dat het kind niet zelf aansprakelijk gesteld kan worden, maar de ouders (of voogden) wel. Dit op basis van artikel 6:169 BW. Het moet daarbij wel gaan om iets ‘actief doen’ door het kind. Bij ‘iets nalaten’ door het kind onder de 14 jaar is er geen aansprakelijkheid.
14 & 15 jaar
Is het kind 14 of 15 jaar, dan is het zelf aansprakelijk. De ouders of voogden zijn dan ook aansprakelijk als deze redelijkerwijs in staat waren het kind tegen te houden bij het veroorzaken van de schade, maar dit niet hebben gedaan.
16 jaar en ouder
Kinderen van 16 en ouder zijn altijd zelf aansprakelijk. De ouders (of voogden) zijn dan niet meer aansprakelijk tenzij hun het verwijt kan worden gemaakt dat zij gebrekkig toezicht hebben gehouden. De benadeelde zal dit moeten bewijzen. Dit zal vaak zeer lastig zijn omdat, naarmate de kinderen ouder worden, het toezicht door de ouders steeds minder wordt.
In de praktijk komt het nogal eens voor dat het kind van 16 (of ouder) de schade zelf niet kan betalen, de ouders (of voogden) de schade niet wíllen betalen en er ook geen verzekeringsdekking is, waardoor gedupeerden met hun schade blijven zitten.
Demissionair minister Dekker (Rechtsbescherming) heeft daarom onlangs een voorstel aan de Tweede Kamer gestuurd om de leeftijd van ouderlijke aansprakelijkheid te verhogen van 15 naar 17 jaar. Directe aanleiding voor dit voorstel is het aantal steekincidenten onder jongeren en het uitbreken van rellen en plunderingen in de afgelopen periode. Minister Dekker hoopt op deze manier meer druk op ouders uit te kunnen oefenen om te voorkomen dat hun kinderen schade veroorzaken. Het volgende kabinet zal moeten beslissen over de invulling en invoering van het voorstel.
Als kinderen in een groep spelen en schade veroorzaken, is het niet altijd duidelijk wie de schade heeft aangericht. Er kan dan sprake zijn van groepsaansprakelijkheid.
Bij groepsaansprakelijkheid (artikel 6:166 BW) kan de schade op eenieder uit de groep afzonderlijk volledig worden verhaald. Zij zijn hoofdelijk aansprakelijk. Het maakt daarbij niet uit wie de onrechtmatige gedraging begaat. Onderling kunnen de groepsleden tot een verdeling komen qua bijdrage, maar de benadeelde hoeft daarop niet te wachten.
Onder de 14 jaar geldt de regeling voor groepsaansprakelijkheid niet. Zoals al eerder genoemd, kunnen de ouders (of voogden) alleen aansprakelijk worden gesteld voor de schade die hun kind ‘echt’ heeft veroorzaakt. Het kind kan wel deelnemen aan de groep, maar als het zelf niet actief handelt, is er geen aansprakelijkheid.
Als de ouders (of voogden) van een 14 of 15 jarige zich niet kunnen vrijpleiten, worden zij aansprakelijk geacht naast hun kind. Als vast komt te staan dat het kind zelf in staat was de groep te verlaten, maar dat niet heeft gedaan, dan kunnen de ouders zich wel onttrekken aan de aansprakelijkheid. Het kind zal dan zelf aansprakelijk gesteld worden. Op kinderen van 16 jaar en ouder is de ‘normale’ groepsaansprakelijkheid van artikel 6:166 BW van toepassing.
Het is dus voor te stellen dat de aansprakelijkheid bij een groep kinderen een ingewikkelde kwestie kan worden. Zeker als er binnen de groep kinderen zitten in verschillende leeftijdscategorieën.
Vorig jaar is het Verbond van Verzekeraars met een gewijzigde opzetclausule voor de AVP gekomen. De clausule is verduidelijkt zodat in één oogopslag helder is welke vormen van opzettelijk handelen of nalaten niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ook het handelen of nalaten in groepsverband en daarmee dus ook de situaties van groepsaansprakelijkheid worden nu expliciet vermeld
Als feit of fabel werd gesteld: ‘Groepsaansprakelijkheid geldt ook voor kinderen’. Dat is dus inderdaad het geval. Alleen zal er vervolgens op basis van de leeftijd en omstandigheden gekeken moeten worden wie er als aansprakelijke kan worden aangesproken.
Auteur
Willem Jonkman, Senior specialist verzekeringstechniek
