2 maart '25 - Op 7 januari 2023 gaat het enorm mis op een spoorwegovergang in Staphorst. Een tractor komt midden op de spoorwegovergang stil te vallen. Kort daarna nadert in volle vaart een trein en sluiten de spoorbomen. De bestuurder van de tractor kan zichzelf gelukkig in veiligheid brengen, maar de tractor wordt vol aangereden. De tractor breekt in meerdere stukken. Brokstukken en onderdelen van de tractor vliegen door de lucht, waardoor auto’s en huizen beschadigd raken. De trein is zwaar beschadigd, maar gelukkig raakt niemand van de 400 inzittenden of omstanders gewond. Ook het spoor en de slagbomen zijn beschadigd. De totale schade bedraagt bijna één miljoen euro.
Afhandeling van de schade
De (hobby)tractor bleek op grond van geloofsovertuiging vrijgesteld van de verzekeringsplicht. De eigenaar was dus weliswaar legaal onverzekerd, maar moet om die reden zelf alle schade vergoeden. Omdat al snel duidelijk was dat de omvang van de schade veel groter zou zijn dan de eigenaar in één keer zou kunnen betalen werd contact opgenomen met het Waarborgfonds. Het Waarborgfonds heeft een wettelijke vangnetfunctie voor dit soort gevallen, maar eventuele uitkeringen worden alsnog verhaald op de van verzekering vrijgestelde partij. Met de eigenaar van de tractor werd afgesproken dat zou worden geprobeerd om alle minder omvangrijke schades aan auto’s en huizen zelf te regelen/betalen en dat het Waarborgfonds het voortouw zou nemen voor wat betreft de vaststelling en regeling van de schade van de NS (trein) en Prorail (spoor en infra).
Een half jaar nadat het voorval heeft plaatsgevonden is het de eigenaar van de tractor gelukt om bijna alle schades aan auto’s en huizen zelf of met hulp van anderen te regelen. De schade aan de trein is op dat moment al vastgesteld op ruim € 700.000, - en is door het Waarborgfonds aan de NS vergoed. De schade van Prorail is op dat moment nog niet definitief vastgesteld. Door het Waarborgfonds is dan al meer dan € 400.000, - terugontvangen. Deels via een door de stichting “Staphorst helpt Staphorst” opgestarte crowdfundingsactie en deels via de kerk waarbij de eigenaar van de tractor is aangesloten.
Eind 2024 is ook de schade van Prorail definitief vastgesteld en door het Waarborgfonds uitgekeerd. Als een jaar na de schadedatum de balans wordt opgemaakt blijkt al 90% van de totaal door het Waarborgfonds uitgekeerde schade (ruim € 900.000, -) te zijn terugontvangen. Voor het resterende deel wordt een afbetalingsregeling overeengekomen. In maandelijkse bedragen zal het resterende deel door de eigenaar van de tractor worden terugbetaald. Na 15 jaar zou dan alle door het Waarborgfonds uitgekeerde schade zijn terugbetaald.
Kort nadat de eerste termijnen zijn afbetaald meldt zich opnieuw een derde partij die wil helpen om de persoonlijke schuld van de eigenaar van de tractor richting het Waarborgfonds af te lossen. Met instemming van de eigenaar van de tractoren het Waarborgfonds gebeurt dat ook, zodat 15 maanden nadat deze omvangrijke schade is ontstaan, alle schadelijdende partijen schadevergoeding hebben ontvangen en alle door het Waarborgfonds uitgekeerde schade is terugontvangen.
Vrijstelling van verzekering
Iemand die een vrijstelling van verzekering heeft ontvangen heet een gemoedsbezwaarde. Aan het verkrijgen van een vrijstelling van verzekering zijn voorwaarden verbonden. In het geval een gemoedsbezwaarde beschikt over een door de sociale verzekeringsbank (SVB) afgegeven verklaring dat iemand (ook) bezwaar heeft tegen sociale verzekeringen en daar geen aanspraak op wenst te doen is die persoon daarmee een “erkende gemoedsbezwaarde”. Met zo’n formulier kan bij het Waarborgfonds een vrijstellingsbewijs worden aangevraagd voor de motorrijtuigen die die persoon bezit. Een gemoedsbezwaarde betaalt daarvoor wel een bijdrage, die enerzijds een vergoeding is voor administratieve kosten en anderzijds een bijdrage is aan door het Waarborgfonds uitgekeerde schade die (nog) niet is verhaald. Schade veroorzaakt door van verzekering vrijgestelde motorrijtuigen valt dus buiten de bijdrage die verzekeraars aan het Waarborgfonds vergoeden.
In veruit de meeste gevallen betaalt een gemoedsbezwaarde die aansprakelijk is voor ontstane schade, die schade ook zelf of met hulp van anderen Maar het is het goed om te weten dat het Waarborgfonds als wettelijk vangnet is aan te spreken in die gevallen waar dat nodig blijkt.
Het Staphorst-dossier maakt enerzijds duidelijk dat het Waarborgfonds ook bij schade door een van verzekering vrijgesteld voertuig een vangnet biedt als een gemoedsbezwaarde niet (direct) alle schade kan vergoeden. Anderzijds laat dit dossier ook zien dat hoe groot de omvang van ontstane schade is geweest, de (gemeenschap van) gemoedsbezwaarde(n) uiteindelijk de volledige schade zelf draagt.
Auteur
Peter Vreugdenhil, Specialist schade bij het Waarborgfonds Motorverkeer
